Gebelik şekeri, yani gestasyonel diyabet, daha önce şeker hastalığı olmayan bir kadında gebelik sırasında ortaya çıkan ve kan şekeri seviyelerinin yükselmesiyle kendini gösteren bir durumdur. Bu durum, hem anne hem de bebek sağlığı için dikkatli bir takip ve yönetim gerektirir. Yönetimin en temel ve en önemli parçası ise şüphesiz ki beslenmedir. Doğru bir diyet programı ile kan şekeri seviyeleri kontrol altında tutulabilir, gebeliğin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi ve doğumun sorunsuz gerçekleşmesi sağlanabilir. Peki, gebelik şekeri olan hamileler nasıl bir beslenme düzeni izlemelidir? İşte detaylı bir rehber:
Kan Şekerinin Gizli Düşmanı: Glisemik İndeks
Beslenmenin temel taşı, tüketilen gıdaların kan şekerini ne kadar hızlı yükselttiğini gösteren glisemik indeks (Gİ) kavramını anlamaktır. Gebelik diyabeti olan anne adaylarının temel hedefi, kan şekerini yavaş ve dengeli bir şekilde yükselten, yani glisemik indeksi düşük gıdaları tercih etmektir.
- Dostunuz Olacak Besinler (Düşük Glisemik İndeks): Lif içeriği yüksek gıdalar bu grubun yıldızlarıdır. Tam buğday ekmeği, arpa taneli ekmek, yulaf, çavdar, bulgur gibi tam tahıllı ürünler kan şekerinizi dengede tutmaya yardımcı olur. Meyvelerden ise elma, yaban mersini, çilek, erik, kiraz gibi glisemik indeksi 55’in altında olanlar güvenle tüketilebilir. Sebzelerin büyük bir çoğunluğu da bu gruba dahildir.
- Uzak Durulması Gerekenler (Yüksek Glisemik İndeks): Kan şekerinizde ani ve keskin dalgalanmalara neden olabilecek bu gıdalardan kaçınmak esastır. Beyaz ekmek, beyaz pirinç, patates, pancar gibi nişastalı sebzeler ve rafine şeker içeren tüm paketli ürünler (şekerlemeler, bisküviler, gazlı içecekler) listenin başında yer alır. Kuru meyvelerden hurma, kuru incir, kuru üzüm ve taze meyvelerden de özellikle olgunlaşmış muz, kavun ve karpuz yüksek glisemik indeksleri nedeniyle diyetten çıkarılmalı veya tüketimi ciddi şekilde sınırlandırılmalıdır.
Karbonhidratlarla Barışmak: Miktar ve Kalite Önemli
Gebelik şekeri tanısı konulduğunda yapılan en büyük hatalardan biri karbonhidratları tamamen hayattan çıkarmaktır. Oysa karbonhidratlar, hem annenin hem de bebeğin temel enerji kaynağıdır. Önemli olan, karbonhidratları tamamen kesmek değil, doğru türünü ve doğru miktarda tüketmektir.
Diyetinizdeki karbonhidrat kaynağı, yukarıda bahsedilen düşük glisemik indeksli, liften zengin kompleks karbonhidratlar olmalıdır. Kepekli pirinç, tam buğday makarna, bulgur, çavdar ve yulaf gibi besinler, enerjinizi gün boyu dengede tutarken kan şekerinizin aniden fırlamasını engeller.
Az Az ve Sık Sık Beslenme Modeli
Kan şekerini dengelemenin altın kurallarından bir diğeri de öğün atlamamak ve beslenmeyi gün içine yaymaktır. Uzun süren açlıklar kan şekerinin tehlikeli seviyelere düşmesine (hipoglisemi) neden olabilir. Bunu önlemek için 3 ana öğün ve bu öğünlerden yaklaşık 2-3 saat sonra yapılacak ara öğünlerle bir düzen oluşturulmalıdır. Ara öğünlerde de yine bir porsiyon meyve, bir avuç kuruyemiş veya bir kase yoğurt gibi kompleks karbonhidrat ve protein içeren sağlıklı seçeneklere yönelmek gerekir.
Tatlı Krizleriyle Başa Çıkma Sanatı
Hamilelik döneminde artan tatlı isteği, gebelik şekeri varlığında bir krize dönüşebilir. Ancak bu, tatlıyı tamamen unutmanız gerektiği anlamına gelmez. Rafine şeker içeren ağır şerbetli veya hamurlu tatlılar yerine, tatlı ihtiyacınızı daha masum ve sağlıklı alternatiflerle karşılayabilirsiniz. Meyvelerin kendi doğal şekeriyle hazırlanmış, şekersiz ve tam buğday unu ile yapılmış fit tatlılar, tarçınla lezzetlendirilmiş fırında meyveler veya bir porsiyon meyveli yoğurt tatlı krizleriniz için kurtarıcı olabilir.
Kilo Kontrolü ve Kişiye Özel Yaklaşım
Gebelik sırasında alınan kilo, beden kitle indeksine göre planlanmalıdır. Aşırı kilo alımı, insülin direncini artırarak kan şekeri kontrolünü zorlaştırabilir. Genellikle ilk üç ayda 1-2 kg, takip eden aylarda ise haftada 250-500 gramlık bir artış ideal kabul edilir.
Unutulmamalıdır ki, burada verilen bilgiler genel bir çerçeve çizmektedir. Her hamile bireyin yaşam tarzı, yaşı, boyu, kilosu, kan değerleri ve fiziksel aktivite düzeyi farklıdır. Bu nedenle gebelik şekeri diyeti mutlaka kişiye özel olmalıdır. Bir diyetisyen kontrolünde, tüm bu faktörler göz önünde bulundurularak hazırlanan bir beslenme programı, bu süreci sağlıklı ve güvenli bir şekilde yönetmenin en doğru yoludur.
